Tüm Dünyada Gıda Fiyatları Neden Hızla Yükseliyor.
Bu yazım 01.02.2021 Tarihinde Analiz Gazetesinde Yayınlanmıştır.
http://analizgazetesi.com.tr/yazarlar/dunyada-gida-fiyatlari-neden-hizla-yukseliyor/
BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) geçen Aralık ayında 2020 için
yayınladığı Küresel Gıda Fiyat endeksinde, dünya gıda fiyatları özellikle süt
ürünleri ve bitkisel yağların üst üste yedinci kez arttığını söylüyor. Yine dikkat
çekici bir gelişme olarak buğday fiyatları son 6 yılın zirvesine çıkmış. Emtia
endeksinde de gıda fiyatları sürekli yükseliyor. Peki, ne oluyor bu gıda
fiyatlarına, neden yükseliyor?
Pandemi sonrası getirilen yasaklar acaba bu yüksek gıda
fiyatlarının nedeni olabilir mi? Ya da hammadde fiyatlarına gelen maliyet
artışları mı tetikledi? Bu sorulara cevap bulmadan evvel bu yasakların
getirilmesinin bir zorunluluk olduğunu da unutmamak gerekir. Çünkü tüm dünya
covid19 ile mücadele ederken belli bir takım kurallar koyuyor ve tüm toplum da
buna riayet etmek zorunda, yoksa sonuçlar çok daha vahim olabilir.
Ancak diğer taraftan da gıda fiyatlarının bu denli yükseliyor
olması mali durumu düşük aileler açısından sıkıntılı. Tam da gıda ihtiyaçlarının
arttığı bu dönemde her ne sebeple olursa olsun bu ürünlere gelen artışlar bana
biraz vicdansızlık gibi geliyor. Ve ortadaki bu gerçeğe göre durum dar
gelirlinin belini bükecek nitelikte.
Bu fiyatların yükselmesinde Manipülatif etkiler olabilir mi?
Bence olabilir ve yangın olmayan yerden duman çıkmaz varsayımından hareketle
böyle bir şey varsa da bunu ortaya çıkaracak ülkelerin kamu otoriteleridir.
BM, bu gıda fiyat artışları yüzünden salgın ve açlık
tehlikesiyle karşı karşıya olunan insanların çoğaldığından bahsediyor. İşin o
tarafı zaten çok vahim ve dünyada milyonlarca insan açlık tehlikesiyle karşı
karşıya.
Covid-19 salgını başladığı günden bu yana dünyanın en
zenginlerinden 10 kişinin toplam serveti 450 milyar dolar artmış. Bu rakam
dünyada açlık sıkıntısı çekenlere verilse kaç yıl yeter bir düşünsenize. Ayrıca
bu kazancın pandemi sonrası dijitalleşmeden sağlandığını düşünüyorum.
Dünyada gıda alanında bunlar yaşanırken ülkemizde de durum
pek parlak değil. TÜİK verilerine göre 2020'nin Kasım ayında gıda fiyatlarında
bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 21,08'lik artış olmuş.
Belirgin bir şekilde Türkiye’de de artan gıda fiyatlarının
gastronomi sektörüne nasıl etki yapacağı konusunda da çok tedirginim. Yasaklar
sonrası zaten çok zor durumda olan sektör, artan bu gıda fiyatlarından dolayı daha
kötü etkilenebilir.
Kimse pek farkında olmasa da bu gıda fiyatlarının yükselmesinde
restoranların kapalı olmasının da bir payı var. Restoranlar kapalı olup
satışlar düşünce tedarikçilerin ürünleri depolarda kaldı. Bu durum ve pandemi
şartları acaba çiftçinin geçen yıl üretime ağırlık vermemiş olma ihtimalini
doğurdu mu? Böyle bir durum gerçekten varsa bunun nedenlerini iyi araştırmak
lazım. Bu da fiyatların yükselmesine neden olabilir.
İkinci belki en önemli nedenlerden biri de çiftçinin, mazot,
gübre, ilaç ve tohum başta olmak üzere girdi maliyetlerinin yüksekliğidir. Çiftçi
üretimdeki en temel girdilerden çoğunu ithal kullanıyor. Son dönem kurlar biraz
düşse de genelde kurlar yüzünden maliyetler yükselmiş olabilir. Üçüncü olarak
da çiftçinin üretimi kuraklık, sel, don vb. iklime bağlı dönemsel ve bölgesel
değişikliklerden etkilenmiş olabilir. Bu konuda da çitçiye destek verilmeli.
Geçen çarşamba günü TC Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal,
“Gıda fiyatlarının enflasyonda etkisi yüksek olabilir” dedi, kesinlikle
katılıyorum ve buna bir an önce çare bulunmalı.
Tüketiciler de bu minvalde oluşan tepkilerini sosyal medya
üzerinden dile getirirken, bakanlıkta market, pazar ve toptancı hallerinde
denetime çıktı. Ancak TGDF Başkanı Şemsi Kopuz, sorunun maliyetlerdeki artış
olduğunu, üretici ve esnafa baskı yaparak bir çözüme ulaşmanın da mümkün
olmadığını vurguluyor.
Bana kalırsa bu konuda zincir marketlerin de hataları var.
Neredeyse fiyatları rekabeti sarsacak nitelikte benzerlik oluşturmaktadır. Mesela
uygun fiyat satışı yaptığını söyleyen 4 zincir marketin yumurta fiyatlarını
karşılaştırdım, kuruşuna varıncaya kadar aynı. Ve birçok ürünün fiyatı da yine
çok yakın birbirine. Bu rekabet kurallarına aykırı değil mi? Belli ki kendi
aralarında bu fiyatları ayarlıyorlar. Ayrıca yüklü alım yaptıkları için de fiyatlara
etki yapabilirler diye düşünüyorum.
Özetle, nedeni ne olursa olsun acilen tedbirlerin alınarak
gıda fiyatlarının düşürülmesini bekliyorum.
Yorumlar
Yorum Gönder